این سوال شما کمی که نه زیاد به نظرم تعجب انگیز است مگر ایران و کردهای فیلی را می شود جدای از هم پند

محمدرضا جایدری
ایل قشقایی
مجله ادبی
رحیم خانی
چت روم
برای آشنایی بیشتر با پیشینه تاریخی کردهای فیلی و آگاهی از اشتراکات تاریخی kogelo kenya فرهنگی و مذهبی آن ها با ایران پرسش هایی را در این زمینه با دکتر محمدعلی سلطانی نویسنده و پژوهشگر برجسته کرد که صاحب ده ها تألیف ارزشمند و مرجع پیرامون تاریخ کردهای منطقه می باشند مطرح کرده ایم که حاصل کار را در ادامه می خوانید:
کردهای فیلی هرچند از ایلات و طوایف بسیار قدرتمند و تأثیرگذار در پهنه ی جغرافیای ایران زمین در دوران پس از اسلام محسوب می شوند ولی در دوران معاصر چندان به آن ها پرداخته kogelo kenya نشده است و مباحث مطرح شده پیرامون آن ها بسیار اندک هستند. نکته مهم اینکه بخش قابل توجهی از کردهای فیلی ایران پس از فروپاشی دولت عثمانی و تشکیل عراق جدید ناخواسته kogelo kenya در حصار مرزهای این کشور تازه تأسیس قرار گرفتند اتفاقی که نسل امروز به دلیل اطلاع رسانی اندک آگاهی چندانی نسبت به آن ندارد. برای آشنایی kogelo kenya بیشتر با پیشینه kogelo kenya تاریخی کردهای فیلی و آگاهی از اشتراکات تاریخی فرهنگی و مذهبی آن ها با ایران پرسش هایی را در این زمینه با دکتر محمدعلی سلطانی نویسنده و پژوهشگر برجسته کرد که صاحب ده ها تألیف ارزشمند و مرجع پیرامون تاریخ کردهای منطقه می باشند مطرح کرده ایم که حاصل کار را در ادامه می خوانید:
کردهای فیلی ساکن عراق طی سال های اخیر و به طور مشخص پس از سقوط صدام حسین از طریق رسانه های مکتوب و یا صوتی و تصویری خویش به شکلی گسترده به روایت پیوندهای تاریخی و فرهنگی خویش با دنیای پیرامون و به ویژه ایران می پردازند. در ابتدا بفرمایید پیوندهای میان ایران و کردهای فیلی به چه شکل بوده و این دو در طول تاریخ چه مناسباتی با یکدیگر داشته اند
این سوال شما کمی که نه زیاد به نظرم تعجب انگیز است مگر ایران و کردهای فیلی را می شود جدای از هم پنداشت kogelo kenya که از مناسبات آن دو در طول تاریخ سخن گفت. شما آغاز و انجام هویت تاریخی فیلی ها را جز در تاریخ ایران در جای دیگری نمی توانید جستجو کنید یعنی چیزی به دست نمی آورید - شاه عباس صفوی در آغاز قرن یازدهم هجری با قتل شاهوردیخان و نابودی مدعیان جانشینی او سلسله اتابکان لر کوچک را منقرض کرد عنوان اتابک را برانداخت و حسین خان فیلی از ایل بزرگ و اصیل فیلی را به فرمانروایی لرستان برگزید عنوان (فیلی) همانند سایر عناوین سنتی که به محض سلطه سیاسی تمام قلمرو جغرافیایی را به نام ایل برتر و حاکم می خواندند این سرزمین و مردمان آن را نیز (فیلی) گفتند چنانکه لر بزرگ را (بختیاری) خواندند به همین ترتیب این بخش یعنی فیلی و بغداد دو واژه ی خویشاوندند البته این سخن یک اظهار نظر فرهنگی و پژوهشی است و بغداد پایتخت کشور مستقل عراق کنونی است و در این امر نیز شکی وجود ندارد.
قلمرو kogelo kenya اتابکان لر و به ویژه لر کوچک - به عنوان ایالتی وابسته به کردهای فیلی - در دوران صفویه چه گستره جغرافیایی از خاک ایران آن زمان را در بر می گرفته و به ویژه تا به کجا در خاک عراق کنونی امتداد داشته است
این سوال را با آنچه اسکندر بیگ ترکمان در ذکر توجه موکب نصرت نشان به جانب لرستان برای پاسخ چنین سوالی در کتاب ارزشمند خود (عالم آرای عباسی) نوشته است باید مستند بگویم که نوشته است ولایت مذکور(لرستان فیلی) بر جانب غربی عراق واقع گشته / عرض آن یک طرف به ولایت همدان و قلمرو علیشکر متصل و طرف دیگر به الکاء خوزستان پیوسته طول آن از قصبه بروجرد تا حدود بغداد و سایر محال عراق عرب قریب یکصد فرسخ است.
مقصود از کلمه عراق در نوشته اسکندر بیگ (عراق عجم) است و قلمرو علیشکر منظور کرمانشاه است که هنوز توسط شیخعلی خان زنگنه احیاء نشده بود سایر محال عراق عرب از خانقین و مندلی تا کرکوک و بصره و سپس حومه بغداد را در بر می گیرد. البته در یک خط سیر مشخص تلقی شود نه به صورت کلی و همه جانبه مثلا در بدره کوت قزل رباط شهربان مندلی بعقوبه و ... اکثریت بیشتری داشتند در تحولات دوره پهلوی اول بغداد را هم در بر گرفتند. کرد فیلی از لحاظ تاریخی و جغرافیایی در ایران بزرگ از ولایت مهم اداری مربوط به دولت مرکزی و در نظام سیاسی سنتی جزء ایالات معتبر و ارکان در امر نظامی و اقتصادی بود تا اینکه در عهد فتحعلی شاه قاجار ( - ه.ق.) به علت هایی که مهم تر از همه مجاورت قلمرو جغرافیایی (فیلی ها) تا نزدیک بغداد بود علی الظاهر برای تسهیل در امر اداری و نظامی و استحکام جبهه جغرافیای فیلی در مقابل حملات عثمانی ها و تحویل و تحولات بغداد و ک ر و ف ر بابان ها و علی الباطن برای ایجاد محدودیت قلمرو سیاسی و .... جغرافیایی پیشکوه را که لرستان کنونی باشد به مرکزیت فرعی خرم آباد و طرهان از قلمرو والیان فیلی خارج کرد و عنوان (فیلی) به منطقه محصور مورد نظر محدود گردید و قصبه دیوالا ایلام کنونی والی نشین بود. اینکه مرکزیت فرعی می گویم برای این است که مرکزیت اصلی در کرمانشاهان بود که محمد علی میرزا دولتشاه فرمانروای ایران غربی و سر حد دار عراقین این شهر را والی نشین خویش قرار داد اینکه در طول تاریخ می فرمایید موضوع کردهای فیلی به طور رسمی از عهد صفویه آغاز می شود و اتابکان لر کوچک ربطی به گفتگوی ما پیدا نمی کند.
واژه فیلی همان فهله یا پهله است که به قسمتی از شهرهای کوه پایه زاگرس ری همدان و اصفهان و نهاوند هم اطلاق می شده است گرچه برای معنی این واژه معانی دیگری هم ابراز می دارند اما این نزدیک تر است به واقع امر نقاطی جغرافیایی نیز در لرستان بزرگ بدین نام خوانده می شود هم از لحاظ تاریخی و هم جغرافیایی و هم ریشه لغوی متواتر واژه فیلی که به معنی پهلوان و قوی بنیه و امثال اینها گفته اند صدق می کند علت نامگذاری را هم در پاسخ سوال اول گفتم.
منابع و ماخذ دوره قاجاریه و پهلوی کردهای فیلی را تحت عنوان بیست و گاهی تا بیست و چهار طایفه مهم ذکر کرده اند و متفرعات آنها را تا پنجاه نام می برند بزرگتر